Onderwijs & student
Een inclusieve leer-, leef- en werkomgeving die een 'sense of belonging' biedt
De 'sense of belonging’ is een cruciale determinant voor het welbevinden en presteren. Het zichzelf thuis voelen in een vertrouwde omgeving die rekening houdt met eigen behoeften en waar men actief en volwaardig aan deelneemt en bijdraagt tot het ‘geheel’ is mattering. Dit is niet evident. Specifieke groepen studenten, waaronder bijvoorbeeld diegenen die in de thuissituatie niet of weinig vertrouwd zijn met het Vlaams-Nederlands hoger onderwijs (o.a. eerste student in de familie, student nieuwkomers, functiebeperkingen, etc.) hebben baat bij initiatieven die zich focussen op het smeden van sociale banden binnen de onderwijsgemeenschap, zoals de inzet van diverse rolmodellen en buddies. Mits goede omkadering empowert het inkomende studenten en tegelijkertijd werkt het aan de diversiteitscompetenties van alle studenten.
Anti-bias en diversiteitstraining; teamprofessionalisering van de docententeams - Goede praktijk aan de Karel de Grote Hogeschool
Anti-bias en diversiteitstraining; teamprofessionalisering van de docententeams – goede praktijk aan de Karel de Grote Hogeschool
Vanuit de dienst onderwijsontwikkeling, onder meer verantwoordelijk voor professionalisering van docenten op allerlei thema’s (feedback, toetsbeleid, taalbeleid …), bieden we teamprofessionalisering aan op het thema ‘diversiteit en inclusie in de leeromgeving’.
Deze teamprofessionalisering volgt dezelfde principes als alle professionaliseringen vanuit deze dienst: we vragen een langdurig engagement, leren in team, het ontwerp gebeurt in co-creatie met het team.
Bij elke teamprofessionalisering starten we met een verkennend gesprek met het ‘ontwerpteam’. Het ontwerpteam bestaat typisch uit het opleidingshoofd, een aantal docenten, de onderwijsondersteuner en de trainer D&I leeromgeving. Tijdens het verkennend gesprek brengen we in kaart waar de opleiding nood aan heeft: wat zijn de leervragen, wat is de specifieke context, waarop wil het ontwerpteam antwoorden krijgen? Tijdens het verkennend gesprek peilen we ook naar het engagement qua tijdsinvestering. Op basis van deze input ontwerpen we een voorstel, waar het ontwerpteam opnieuw feedback kan geven. Doorheen het traject komt het ontwerpteam meermaals samen in functie van verder ontwerp.
Inhoudelijk komen de volgende topics typisch aan bod tijdens de teamprofessionalisering diversiteit en inclusie:
- Kdg visie rond diversiteit en inclusie en hoe deze te begrijpen (link met perspectieven op diversiteit: assimilatie, kleurenblind, intercultureel, antiracistisch)
- Waarom focussen we voorlopig op etnisch-culturele diversiteit? Prestatiekloof en attitude achievement paradox
- Gedeelde taal: stereotypering, micro-kwetsuren, vooroordelen, racisme, in-group afwijzing
- Wat kan ik doen als docent en als opleiding? Drie ingangen: houding, didactiek en curriculum.
- Uitdieping houding (pedagogie), didactiek en werkvormen, inhoud en curriculum
- Formuleren van eigen ambities als docent
De teamprofessionalisering kan georganiseerd worden op vraag van een opleiding. Elke opleiding binnen Kdg wordt aangespoord om op één of andere manier professionalisering rond het topic te volgen.
Binnen het verplichte professionaliseringstraject voor nieuwe docenten (verplicht als je meer dan 40% lesgeeft) maakt de sessie Diversiteit en inclusie één sessie binnen een totaal van vier sessies.
Diversiteit en inclusie is een strategisch project en één van de waarden van Kdg.
Elk opleiding wordt aangespoord om met het thema aan de slag te gaan. Dit betekent niet altijd een volledige teamtraject, dit kan ook focussen op één aspect of een specifieke leervraag (vb.vormgeving van onthaalweek in functie van meer diverse instroom).
Website KDG
Inclusiviteit vanuit de financiële situatie benaderd – goede praktijk aan de Rotterdam Academy
Bij de Rotterdam Academy, onderdeel van Hogeschool Rotterdam, studeren veel studenten die leven in armoede. Om die reden houden we rekening met eventuele bijkomende kosten en bieden we extra ondersteuning indien nodig.
Internationalisering voor iedereen
Binnen het Ad-onderwijs is een bezoek aan het buitenland vaak niet voor alle studenten weggelegd. Dit heeft meestal een financiële oorzaak. Het is echter voor alle studenten waardevol om over de landsgrenzen heen te kijken. Daarbij is het belangrijk dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen studenten met een goede en een minder goede financiële situatie. Een voorbeeld om alle studenten dezelfde kans te geven, is de samenwerking tussen Rotterdam Academy (Nederland) en Howest (België). Studenten werken bij deze opleidingen langere tijd samen en de opleidingen faciliteren een bezoek en een ontvangst: Rotterdam Academy - Howest. Alle studenten kunnen hier kosteloos aan deelnemen. De kosten worden door de school betaald vanuit subsidies.
Kosteloze trajecten
Bij de Rotterdam Academy zijn verschillende kosteloze trajecten. Er zijn bijvoorbeeld gratis voorjaarslessen voor de poort. In die lessen krijgen aankomende studenten van de technische opleidingen 8 weken lang wiskunde, natuurkunde en Nederlands aangeboden. Op die manier kunnen aankomende studenten laagdrempelig kennismaken met de school en de lesstof. Ook biedt de Rotterdam Academy een kosteloos voorbereidingstraject voor statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning). Tijdens dit traject bereiden statushouders zich voor op een deeltijdopleiding in de techniek. Gedurende het traject maken de statushouders kennis met de opleiding, leren ze Nederlands en komen ze in contact met toekomstige werkgevers. Dit traject zorgt voor een goede start bij de opleiding.
Kosteloos alternatief
Voor alles wat op de boekenlijst staat, dient een kosteloos alternatief te zijn. Studenten hebben de mogelijkheid om zonder bijkomende kosten de opleiding te kunnen voltooien. Veel boeken zijn gratis te lenen in de mediatheek of er zijn digitale alternatieven waar studenten gebruik van kunnen maken. Op de locaties van de hogeschool kunnen studenten werken achter studentencomputers en gebruik maken van alle benodigde software.
Extra hulp
Studenten kunnen terecht bij een decaan (studiebegeleider waar de student terecht kan voor informatie, advies, begeleiding en coaching) als ze tegen problemen aanlopen die de studie belemmeren. Het betreft hier onder andere alle vragen die gaan over bekostiging van de studie en levensonderhoud. Onderwerpen die kunnen worden besproken zijn hoe om te gaan met geld, de mogelijkheden die DUO biedt, het voorkomen of oplossen van schulden en het aanvragen van fondsen. Er kan ook worden geholpen bij het aanvragen van het noodfonds van Hogeschool Rotterdam. De hogeschool heeft voor de studenten ook een webpagina waarop veel informatie is te vinden over dit onderwerp. Ten slotte kunnen studenten het keuzevak ‘Omgaan met geld’ volgen. Bij dit vak leren studenten om grip te krijgen op hun financiële situatie.
De Rotterdam Academy is een instituut van Hogeschool Rotterdam. Dit instituut biedt tweejarige opleidingen op kwalificatieniveau 5 aan. In Vlaanderen worden dit graduaatsopleidingen genoemd, en in Nederland noemt men dit Associate degree-opleidingen.
All In– goede praktijk aan de Erasmushogeschool Brussel
Samenvatting
All-in is een alliantiefondsproject tussen onderzoekers van Hogent (EQUALITY Research Collective) en EhB (Kenniscentrum Urban Coaching & Education) waarin ze op zoek gaan naar de beleving van inclusie en belonging bij studenten aan beide hogescholen.
Context van het project
Hoewel er in Vlaanderen een traditie is van open toegang tot het hoger onderwijs en de instroom aan hogescholen diverser wordt, zijn er jaarlijks heel wat jongeren die het hoger onderwijs niet aanvatten of het voortijdig verlaten. Dit valt niet louter toe te schrijven aan academische competenties of prestaties, maar onder meer ook aan het gebrek aan ervaring zich thuis, veilig en gewaardeerd te voelen als student (Barrie, 2021). Dit blijft een heikel punt in het hoger onderwijs (Schrooten, 2021), ondanks waardevolle inspanningen om een diverse studentenpopulatie welkom te heten aan HOGENT en EhB en van deze hogescholen een plaats te maken waar alle studenten - ongeacht etnisch-culturele achtergrond, geloofsovertuiging, leeftijd, sociale klasse, gender, … - zich thuis kunnen voelen. Onderzoek toont aan dat dit net erg bepalend is voor gunstige instroom en doorstroom van studenten (Rottiers, Defrancq, & Bouwens, 2004). Om beter inzicht te verkrijgen in waar het momenteel schort en wat er bijkomend ondernomen kan worden om dit doel te bereiken, beoogt dit project via verhalen de ervaringskennis van studenten te documenteren en een platform te creëren van waaruit kan worden samengewerkt aan inclusieve hogeschoolcontexten.
Beschrijving
Het doelbewust en gericht inzetten op diversiteit en gelijke onderwijskansen is essentieel om inclusie in het hoger onderwijs en bij uitbreiding de arbeidsmarkt waar te maken (Wekker et al., 2016). Dit project – met en voor studenten – beoogt een impuls te geven aan het diversiteitsbeleid en concrete strategieën van de betrokken hoger onderwijsinstellingen door verhalen, ervaringskennis en ideeën van onderuit zichtbaar te maken en kracht bij te zetten.
All-in focust zich daarbij – niet exclusief maar in het bijzonder - op studenten zoals pioniersstudenten, studenten met een migratieachtergrond, LGBTQI+ studenten, en andere studenten die zich niet identificeren met de WEIRD (White, Educated, Industrialised, Rich, Democratic) normgroep waartoe (hoger) onderwijs zich tranditioneel richt (Pullinx, Schrooten, Emmers, 2021).
In dit project staan verhalen van studenten centraal. Verhalen helpen geleefde ervaringen te delen, mensen te raken en bewustwording te realiseren, verbinding te ervaren, te empoweren. Via verhalen worden studenten individueel en collectief uitgenodigd om het woord te nemen, hun ervaringen en perspectieven te delen, en als co-auteur mee te schrijven aan een script voor inclusief hoger onderwijs.
Meer concreet wordt gewerkt met de narratieve methodiek storyweaving. In de eerste fase worden enkele ambassadeurs gerekruteerd: studenten die mee het voortouw willen nemen in dit project. Zij worden opgeleid als verhalensprokkelaars die, na een methodische voorbereiding rond narratief onderzoek en digital storytelling, op pad zullen gaan om verhalen te verzamelen bij andere studenten en deze te verweven tot kennis. Samen met de betrokken onderzoekers analyseren zij deze particuliere verhalen en brengen ze op basis hiervan hun inzichten naar voor. Daarbij wordt aandacht besteed aan het identificeren en documenteren van positieve ervaringen en bestaande inspirerende praktijken, het blootleggen van hiaten en barrières waarmee studenten geconfronteerd worden, het verzamelen van ideeën rond hoe diversiteit uitgedragen en inclusie gerealiseerd kan worden aan hogescholen.
Deze inzichten zullen leiden tot een sensibiliseringsinitiatief of stakeholdersmeeting waarbij verhalen, kritische vragen en uitdagende ideeën het onderwerp vormen van dialoog rond diverse en inclusieve hoger onderwijscontexten. Complexe uitdagingen op het terrein van gelijke kansen en inclusie vergen immers een structureel engagement dat op de verschillende organisatieniveaus en door diverse geledingen wordt uitgedragen. Zodoende worden studenten niet enkel auteurs van hun eigen verhalen, maar ook co-auteurs van een breder inclusieverhaal aan de hogescholen.
Via het documenteren van de perspectieven van studenten en het creëren van een platform waardoor deze door diverse stakeholders kunnen worden gehoord, wil All-in ruimte scheppen om echt te luisteren naar ervaringen, noden en ideeën van studenten – in het bijzonder van studenten wiens profielen afwijken van de normgroep waarop hoger onderwijs zich doorgaans richt. Het kan een impuls geven aan diverse representaties van studenten, die zich anders weinig herkennen of gerepresenteerd voelen in de hogescholen.
Voor (toekomstige) studenten zijn er momenteel weinig diverse rolmodellen die hun verhaal delen. De verhalen van huidige studenten kunnen omgezet worden tot hefbomen om toekomstige studenten te inspireren en laten floreren aan HOGENT en EhB respectievelijk.
Bronnen
Barrie, M. (2021). Niet-witte studenten verenigen zich uit noodzaak: hoger onderwijs laat steken vallen. Sociaal.net
De Mets, J. (red.) (2003). Inkleuren, Een werkboek voor diversiteit in het hoger onderwijs. Gent.
Pulinx, R., Schrooten, M., Emmers, E. (2021). Diversiteit in het hoger onderwijs. Van theoretisch kader naar praktijkgerichte verandering. Academic and Scientific Publishers.
Rottiers, S., Defrancq, E. & Rouwens, E. (2004). Allochtone studenten aan de UA,
Een statistische situatieanalyse van 1993 tot 2003, aangevuld met een literatuurstudie over de oorzaken en maatregelen. Antwerpen: Universiteit Antwerpen.
Schrooten, M. (2021). Diversiteit in het hoger onderwijs: ‘We zouden al zoveel verder moeten staan’. MO Magazine.
Wekker, G. et al. (2016). Diversiteit is een werkwoord. Rapport Commissie Diversiteit Universiteit van Amsterdam. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.
Student Point, Silence Point, Buddywerking– goede praktijk aan de Universiteit Hasselt
Beschrijving
Student Point - studentondersteunende diensten
Laagdrempelig, fysiek en zichtbaar contactpunt waar studenten dagelijks welkom zijn. Van 10am tot 2pm is er een studentondersteuner aanwezig en op maandag, dinsdag, woensdag en donderdag van 2pm tot 5pm een student als jobstudent. Op maandag en donderdag is dit een international student. In lesvrije periodes is de permanentie verzekerd via mail. In student point kunnen alle studenten op één plaats terecht met alle vragen. Het feit dat zowel ondersteuners als studenten aanspreekpunten zijn verhoogt de toegankelijkheid.
Student Point Nl.
Silence Point
In overleg met studenten die een gebedsruimte wensen en met de zorgcoördinator
die de vragen van studenten met specifieke noden opvolgt werden 2 ruimtes ingericht als Silence Point. De 2 aanpalende ruimtes beantwoorden aan diverse behoeftes; individuele zitruimtes om rust te vinden en aparte voor het zicht afgeschermde gebedshoeken. De ruimtes zijn vrij toegankelijk, binnen zonder kloppen, met als voorwaarde: in deze ruimte mag je stilvallen, nadenken, inspiratie opdoen, op adem komen, bidden, …met respect voor het bewaren van stilte.
silence point Eng
Buddywerking
Een buddy is een hogerejaarsstudent die gedurende een jaar een eerstejaarsstudent begeleidt. Dit is een aanbod naar alle eerstejaarstudenten in alle opleidingen. Het is ingebed in het beleid van de opleidingen die instaan voor de praktische organisatie en dit in samenwerking met centrale diensten die inhoudelijk ondersteunen. Het initiatief is instellingsbreed inclusief uitgerold op maat van de opleidingen en steunt op voorgaande ervaringen die niet inclusief waren zoals in het verleden een buddywerking voor internationale studenten. Het initiatief kreeg in 2021 de prijs ’culturele diversiteit in het Hoger Onderwijs’ van de Jonge Akademie’.
Poster Buddy Project Jonge Akademie
Buddy Eng.
Verankerd in beleid
De initiatieven zijn ingebed in het transversaal inclusiebeleid, in het onderwijsbeleid en de kwaliteitszorg.
Hettransversaal inclusieplan heeft als één van de vijf strategische doelstellingen (SD): UHasselt stimuleert een warm en inclusief studentenleven. Deze SD is uitgewerkt in vier operationele doelen (OD) die betrekking hebben op de inclusieve leer- en leefomgeving van studenten.
OD1: UHasselt maakt het mogelijk voor studenten om te connecteren met andere studenten.
OD2: UHasselt streeft naar een integraal toegankelijke en inclusieve leer- en leefomgeving.
OD3: UHasselt ondersteunt studenten financieel op basis van hun integrale fianciele situatie en ondersteunt studenten in de zoektocht naar een studentenjob.
OD4: UHasselt bevordert het welzijn van alle studenten.
Het onderwijsbeleidsplanheeft als één van de vier strategische thema’s divers en inclusief. Onder dit thema zijn er drie operationele doelstellingen (OD) waarvan OD3 specifiek gericht is op de inclusieve leer- en leefgemeenschap.
OD/3: UHasselt stimuleert een warme, inclusieve leef- en leergemeenschap.
Kwaliteitsbeleid in eigen regie: de OD/3 in het onderwijsbeleidsplan wordt gemonitord in het kwaliteitszorgsysteem door middel van drie maturiteitsniveau’s bepaald op opleidingsniveau.
Structureel ingebed
De initiatieven kaderen in de dienstoverschrijdende samenwerking rond alle ondersteuning voor studenten; studiebegeleiding, studieloopbaanbegeleiding en studentenvoorzieningen.
All-in – goede praktijk aan de Erasmushogeschool Brussel
Inclusiviteit vanuit de financiële situatie benaderd – goede praktijk aan de Rotterdam Academy
Student Point, Silence Point, Buddywerking - goede praktijk aan de universiteit Hasselt